1 października 2021 r. wchodzą w życie zmiany w ustawie o VAT sygnowane przez resort finansów jako SLIM VAT 2 (kilka zmian obowiązuje nieco wcześniej). Najistotniejsze z nich przedstawiam poniżej.
Modyfikacja definicji „państwa członkowskiego” i „terytorium Unii Europejskiej”
W związku z opuszczeniem przez Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej Unii Europejskiej, zaktualizowana została definicja terytorium Unii Europejskiej oraz „państwa członkowskiego”. Wielka Brytania, od roku 2021 dla potrzeb VAT traktowana jest, zgodnie z jej ogólnym statusem, jako podmiot trzeci (tj. spoza Unii Europejskiej), natomiast Irlandia Północna, na podstawie odrębnej umowy, dla potrzeb transakcji towarowych w VAT uznawana jest za część Wspólnoty.
Dostawy łańcuchowe ( art. 22 ust 2e i 3 ustawy o VAT)
W przypadku eksportu lub wewnątrzwspółnotowej dostawie towarów dokonywanej w modelu transakcji łańcuchowej, ustawodawca jednoznacznie określa, której dostawie będzie przyporządkowana wysyłka lub transport towarów. Otóż, jeśli transport jest organizowany przez:
- pierwszego dostawcę –wysyłkę lub transport przyporządkowuje się jego dostawie,
- ostatniego nabywcę – wysyłkę lub transport przyporządkowuje się dostawie dokonanej do tego nabywcy.
Korekta „ In-minus” w WNT i imporcie usług (art. 29a ust. 15a, art. 30a ust 1a, art. 86 ust 19c ustawy o VAT)
Ustawa reguluje przepisy dotyczące okresy, w którym należy rozliczyć korektę obniżającą podstawę opodatkowania w przypadku WNT oraz importu usług. Mianowicie korekty podstawy opodatkowania dokonuje się w rozliczeniu za okres rozliczeniowy, w którym zaistniała przyczyna obniżenia podstawy opodatkowania, czyli:
- Korekta spowodowana przyczynami powstałymi już na etapie zawarcia danej transakcji (np. błędnie określona cena, ilość) będzie musiała zostać rozliczona w deklaracji podatkowej za okres, w którym wykazano pierwotną transakcję,
- Korekta spowodowana przyczynami zaistniałymi już po dokonaniu transakcji ( np. udzielenie dodatkowego rabatu czy skonta) będzie rozliczana na bieżąco, w deklaracji za miesiąc zaistnienia przyczyny korekty.
Import uproszczony w VAT (art. 33a ust. 6a i 7 ustawy o VAT)
Ustawa umożliwia podatnikowi, który nie rozliczył w całości lub w części podatku należnego z tytułu importu towarów na zasadach określonych w ust 1, dokonać korekty deklaracji podatkowej w terminie 4 miesięcy, licząc od miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy z tytułu importu tych towarów. W przypadku braku prawidłowego rozliczenia najpóźniej w terminie 4 miesięcy, w części w jakiej nie zostało dokonane takie rozliczenie, podatnik traci prawo do odliczenia VAT naliczonego.
Łatwiejsza rezygnacja ze zwolnienia przy dostawie nieruchomości (art. 43 ust. 10 pkt 2 oraz art. 43 ust. 11 ustawy o VAT)
W sytuacji, gdy podatnik chce zrezygnować ze zwolnienia od podatku, o którym mowa u ust. 1 pkt 10 i wybrać opodatkowanie dostawy budynków, budowli lub ich części, ustawodawca dodał alternatywną możliwość złożenia zgodnego oświadczenia obu stron transakcji. Dotychczas, pod warunkiem, że sprzedający i nabywca byli czynnymi podatnikami VAT, należało przed dniem dokonania dostawy tych obiektów złożyć zgodne oświadczenie o rezygnacji ze zwolnienia obu stron do urzędu właściwego dla nabywcy. Obecnie, prócz tej, dodaje się jeszcze jedną możliwość – aby zgodne oświadczenie zawarte było w akcie notarialnym. Wtedy, oświadczenie to musi zawierać planowaną datę zawarcia umowy dostawy budynku, budowli lub ich części.
Zmiana zasad odliczania podatku naliczonego z WNT (art. 86 ust. 10b i 10h ustawy o VAT)
Zmiana ta stanowi realizację wyroku TSUE z dnia 18 marca 2021 r. w sprawie C-895/19 A. Trybunał podważył stosowaną w Polsce zasadę jako niezgodną z przepisami prawa unijnego, dotyczącą terminu odliczenia VAT z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów. Dawała ona prawo do odliczenia podatku VAT w tym samym okresie rozliczeniowym, w którym wykazany został VAT należny pod warunkiem, że podatnik wykaże ten VAT należny w terminie 3 miesięcy od upływu miesiąca, w którym powstał obowiązek podatkowy. Po tym terminie VAT naliczony można było odliczyć w bieżącym okresie. Zmiana dotyczy rezygnacji z warunku trzymiesięcznego terminu rozliczenia VAT należnego, jako warunku do odliczenia w tym samym okresie VAT naliczonego. Zmiana została rozciągnięta na import usług, dostawę towarów dla której podatnikiem jest nabywca i wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów w ramach własnego przedsiębiorstwa. W związku z tym prawo do obniżenia podatku należnego o kwotę podatku naliczonego ma miejsce za okres, w którym obowiązek podatkowy powstał.
Odliczenie podatku naliczonego poprzez korektę nie tylko w pierwszym okresie (art. 86 ust. 13 ustawy o VAT)
W przypadku, gdy faktura zakupowa nie zostanie wykazana w miesiącu powstania obowiązku podatkowego ani w następnych okresach dopuszczonych ustawą ( 3 miesiące przy rozliczeniu miesięcznym, 2 kwartały przy rozliczeniu kwartalnym), można dokonać korekty deklaracji podatkowej:
- za okres, w którym powstało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego
- za jeden z trzech następnych okresów rozliczeniowych w przypadku podatnika rozliczającego się miesięcznie, lub za jeden z dwóch następnych okresów w przypadku podatnika rozliczającego się kwartalnie.
nie później jednak niż w ciągu pięciu lat od początku roku, w którym powstało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego.
Zmiana terminu składania deklaracji VAT-26 ( art. 86a ust. 12, 13 i 14 ustawy o VAT)
Ustawa przedłuża termin składania deklaracji VAT-26 od samochodów używanych wyłącznie do działalności gospodarczej, a więc takich, w stosunku do których jest prowadzona ewidencja przebiegu pojazdu. Deklaracja VAT-26 ma być złożona do 25 dnia miesiąca następnego po miesiącu, w którym został poniesiony pierwszy wydatek związany z tym samochodem, nie później niż do dnia złożenia JPK V7.
Zmiana dotycząca ulgi na złe długi ( art. 89a i 89b ustawy o VAT)
Kolejna zmiana wymuszona wyrokiem Trybunału UE z 15 października 2020r., syg. Akt C-335/19. W jej wyniku wydłużony został termin do zastosowania ulgi na złe długi z dwóch do trzech lat licząc od końca roku, w którym została wystawiona faktura. Zniesiono wymóg, by dłużnik na moment dostawy towarów lub świadczenia usług oraz na dzień poprzedzający korektę deklaracji przez wierzyciela był czynnym podatnikiem VAT oraz nie był w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, upadłościowego lub w likwidacji. Utrzymany został wymóg, by na dzień poprzedzający złożenie korekty wierzyciel pozostawał zarejestrowanym podatnikiem VAT.
Ponadto ustawa dopuszcza stosowanie ulgi w przypadku, gdy dłużnikiem jest osoba fizyczna lub podatnikiem korzystającym ze zwolnienia ale pod warunkami:
- Wierzytelność została potwierdzona prawomocnym orzeczeniem sądu i skierowana na drogę postępowania egzekucyjnego, lub
- Wierzytelność została wpisana do rejestru długów prowadzonego na poziomie krajowym, lub
- Wobec dłużnika ogłoszono upadłość konsumencką na podstawie odrębnych przepisów.
Podstawa prawna: Ustawa z 11 sierpnia 2021 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy – Prawo bankowe